Waarom worden mensen dik? Het antwoord op die vraag is eigenlijk heel simpel. Omdat ze meer eten dan ze aan energie verbruiken en mogelijk het nadeel hebben dat ze er aanleg voor hebben.
Het opslaan van calorieen (als vet) is bij sommige mensen uit de hand gelopen. Vijftig jaar geleden was overgewicht niet zo'n veel voorkomend probleem als nu. De dagelijkse maaltijden, vaak constant van samenstelling, werden gecompenseerd door zware lichamelijke arbeid. Zeker de laatste twintig jaar zijn onze maaltijden veranderd. Afwisselender, maar ook minder voorspelbaar wat betreft de hoeveelheid calorieen.
Hollandse pot
Vooral in kant-en-klaar voedsel is de hoeveelheid calorieen vaak erg hoog in verhouding tot het volume van het voedsel. De Hollandse pot van aardappels, vlees en groente bevatte een redelijk constante hoeveelheid calorieen. Hoeveel calorieen er in een hamburger of pizza zitten, weet bijna niemand.
Dikke aanleg
Waarom worden mensen dik? Voornamelijk doordat ze meer eten dan verbruiken. Maar uit bevolkingsonderzoek in Canada en uit tweeling-onderzoek blijkt dat er ook een erfelijke aanleg voor overgewicht bestaat.
Negatieve energiebalans
Niet iedereen wordt dik en mensen met een aanleg tot overgewicht worden niet tot in het oneindige zwaarder. Er bestaat een regelsysteem om een gegeven lichaamsgewicht te handhaven. Het lichaam reageert op een negatieve energiebalans met een aanpassing van de stofwisseling. Het energieverbruik in rust daalt, we gaan minder verbranden. De eetlust wordt sterk gestimuleerd. Het effect van de negatieve energiebalans wordt dus zoveel mogelijk tenietgedaan. De grote effectiviteit van dit systeem kan verklaren waarom afvallen voor veel mensen zo moeilijk is.
Medisch probleem
Overgewicht wordt vaak gezien als een cosmetisch probleem. Maar overgewicht is ook en vooral een psychosociaal en medisch probleem. In bijvoorbeeld Scandinavie is aangetoond dat dikke mensen sociaal gezien in het nadeel zijn in vergelijking met mensen met een normaal gewicht. Ten opzichte van mensen met een normaal gewicht hebben mensen met overgewicht een verhoogde kans op het ontwikkelen van ziekte.
Vet op de verkeerde plaats
Het is niet zozeer het overgewicht zelf dat de risico's bepaalt, maar vooral de plaats waar het teveel aan vet zit. De man of vrouw met de dikke buik heeft het vet op de 'verkeerde' plaats zitten. Uit bevolkingsonderzoek blijkt dat buikvet correleert met een sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekten en diabetes.
Behandelen heeft zin
Moet overgewicht worden tegengegaan? Een te hoog cholesterolgehalte en hoge bloeddruk worden behandeld, omdat we weten dat zij een verhoogd risico vormen voor hart- en vaatziekten. Behandelen van overgewicht heeft zin: het verminderen van het lichaamsgewicht met 10 procent doet de kans op ziekte dalen.
